Interviewen is een mooi en bijzonder vak voor wie nieuwsgierig is naar mensen. Voor mij is interviewen ‘veel vragen met weinig woorden’. Vooral luisteren dus.

Wie geregeld iemand interviewt, kent het klappen van de zweep. En als je het internet afstruint, vind je het ene na het andere artikel over hoe je goed kunt interviewen. Om het wat makkelijker te maken, deel ik hier mijn bruikbaarste inzichten.

1 Neem het interview op

Tijdens mijn scriptie interviewde ik – ik meen uit mijn hoofd – achttien journalisten over journalistiek in de multiculturele samenleving (jaja, die term gebruikten we toen nog). Die journalisten werkten bij landelijke dagbladen en bekende tijdschriften. Wat leerde ik daarvan? Ze wilden allemaal meewerken. Mensen praten graag over hun ervaringen. Ik hield zogenaamde diepte-interviews. Dat deed ik wel nog braaf met een vragenlijst die ik afwerkte (dat moest ook volgens de wetenschap). Ik nam ze op – de cassettebandjes heb ik nog allemaal! – en daarna tikte ik ze letterlijk uit en analyseerde ik de interviews.

Dat was toen. Meer dan 20 jaar geleden. Nu is het nog steeds zo dat bijna iedereen mee wil werken aan een interview. Hoe fijn is dat. Mensen praten graag. Opnemen doe ik niet meer op cassettebandjes maar via mijn mobiel. Prima opnames. Wanneer ik iemand interview voor vrijheidsvinder ga ik, als het even kan, naar diegene toe (en doe ik het interview dus niet telefonisch of via Teams). Als je iemand live ziet, werken al je zintuigen mee. Daar geloof ik heel erg in. Je neemt nog meer informatie tot je.

Voor telefonische (kortere) interviews gebruik ik de app Call Recorder (Android). Die werk ik niet altijd letterlijk uit. Ik luister terug en ik schrijf het relevante uit. Laatst deed ik voor een interim-klus een dubbelinterview via Teams. Dat was nieuw voor mij. Je hoort jezelf niet alleen terug, je ziet jezelf ook terug.

Voordelen van opnemen:

• Je kunt honderd procent luisteren en aandacht hebben voor de geïnterviewde. Je focust op wat de geïnterviewde zegt. Uitwerken komt daarna. Ik laat voortaan de voorbereide vragen ook los wanneer ik interview. Vaak komen in het gesprek door die voorbereiding vanzelf de vragen naar boven. Het is zo fijn om te kunnen doorvragen op wat diegene op dat moment zegt, en open te staan voor nieuwe vragen die door het gesprek ontstaan.
• Je kunt vervolgens het interview letterlijk uittikken. Dat heet transscriptie. Het mooie hiervan is dat je dicht bij de geïnterviewde blijft (ook al maak je er een verhaal van dat afwijkt van de transscriptie, je kunt wel grotendeels letterlijke zinnen gebruiken). Daarnaast leer je elk interview weer. Je hoort niet alleen wat beter kan, maar je hoort ook wat goed gaat. Dat vind ik mooi. Nadeel is wel dat dit een tijdrovende klus is. Ik heb het geprobeerd met automatische transscriptie, maar ik heb nog geen goede app gevonden. Jij wel? Ik houd me aanbevolen. Intussen wegen voor mij de voordelen op tegen de nadelen. Want een bijkomend voordeel is dat het interview na het uitwerken zo goed tussen je oren zit, dat je weet hoe je wilt husselen, wat je weglaat, welke quotes je moet gebruiken, et cetera.

2 Interviewen: Wees veel stil

Door het opnemen kun je achteraf goed terugluisteren en tijdens het gesprek al je luistervinken aanzetten: je ogen, al je zintuigen luisteren mee en geven informatie. Speel daarop in. Vraag door als je iets niet snapt. Wees veel stil. Wie stil is, hoort meer. En nodig de ander uit om te praten. Vraag veel met weinig woorden. Kijk maar eens naar Coen Verbraaks Kijken in de Ziel. Hij stelt ook heel korte vragen: Hoe dan? Met wie dan? O ja, vertel eens? Hoe zag dat eruit? Heb je een voorbeeld?

Leestip: ‘Uiteindelijk moet je als interviewer maar één ding aan de geïnterviewde laten blijken: ik hoor je‘

3 Interviewen: Stel open vragen

Vraag niet: Was het leuk? Maar vraag: Hoe was het? Die laatste is een open vraag. Die eerste stuurt al iets meer. Doe dit met alle vragen. Mijn ervaring is: hoe meer open vragen je stelt, hoe meer openhartige antwoorden je krijgt.

4 Goed is goed genoeg

Dit is er een voor alle perfectionisten. Ook voor mezelf dus. Goed is goed genoeg. Gewoon vaak interviewen. En steeds beter worden. Natuurlijk kan het altijd beter. Maar is dat niet met heel veel stukken zo? Wanneer je die na een tijd weer eens terugleest, denk je: mmm, kon beter. Goed is goed genoeg.

5 Review door de geïnterviewde

De interviews laat ik altijd lezen door de geïnterviewde(n). Met de vraag wat ze ervan vinden. Of er fouten instaan, et cetera. Heel soms wrijft dat, wanneer iemand zegt, dat heb ik niet gezegd of ik wil dat eruit hebben. Ik vloek nu misschien in de kerk maar ik vind dat prima. Ik respecteer hoe de geïnterviewde zijn of haar verhaal terugleest. Soms wordt het voor diegene zelf pas na het lezen duidelijk wat hij of zij wil zeggen of bedoelde. Ik vind dat helemaal niet erg. Dat is voor mij hetzelfde als eerst enthousiast ja zeggen en later beseffen dat je helemaal geen zin hebt in datgeen waar je ja tegen zei, en daarna alsnog de boel afblaast. Moet allemaal kunnen. Leven en laten leven.

6 Interviewen: Volg een training bij de allerbesten

Je raakt nooit uitgeleerd. In 2012 volgde ik een training interviewtechnieken bij Coen Verbraak. Ik ben nog steeds dol op zijn Kijken in de Ziel-programma’s. Eind mei 2021 volgde ik een training bij Hanneke Groenteman en Djoeke Veeninga. Ook twee topinterviewers. Je leert elke keer weer wat. Zo leerde ik van de damesgoeroes dat veel interviewers vaak de of-of vraag stellen. En dat je dat beter niet kan doen. Dus niet: Voel je je vrij of ben je daar niet zo mee bezig? Maar gewoon: Voel je je vrij? Daar ben ik me nu van bewust, dus ik herken ‘m direct en probeer ‘m uit mijn repertoire te mikken. Of-of is ook geen open vraag meer. Je maakt het ingewikkelder voor de geïnterviewde. Ook stellen Djoeke en Hanneke liever geen kampioenvragen. Dus niet: Wat is je allerbeste …. Wel: Wat is jouw tip? Of: Wat is een goede tip?

Vertel me jouw inzicht

Tot slot nog een leestip van mij: het boek De Interviewer van Ischa Meijer. Met 50 interviews die hij heeft gedaan. Dat boek kreeg ik lang geleden van een vriendin. Het staat nog steeds in mijn geminimaliseerde boekenkast. Alleen de allerbeste ;-P boeken komen in de kast.

Wat is jouw inzicht om goed te interviewen? Laat het me weten en geef jouw tip hieronder.

Lees ook mijn interviews met:

• Henk de Velde – Vrijheid is het accepteren van je keuzes
• Aïcha – Vrijheid is altijd mezelf kunnen zijn