Een collega betoogde een keer vol enthousiasme dat iedereen continu moet veranderen. Volgens hem was dat een waarheid als een koe en nog leuk ook. Ik protesteerde. Soms is het gewoon goed hè, waarom steeds veranderen? Je kan ook, en dat is meer mijn filosofie, de nadruk leggen op dat wat al goed gaat.

Toen kreeg ik van hem, om zijn betoog nog meer kracht bij te zetten, een app met een plaatje van Pipi met de uitspraak: “Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.” Enigszins allergisch reageerde ik daarop: veranderen hoéft niet altijd. Even stilstaan en niet veranderen is heerlijk. De collega schudde afkeurend zijn hoofd.

Ik vind niet dat je steeds moet veranderen of in beweging moet blijven. De meeste mensen hebben een bepaalde structuur nodig om goed te kunnen functioneren. Een vaste plek aan tafel. Routines zorgen voor herkenbaarheid, vertrouwen, en je hoeft even niet na te denken. Even niet veranderen. Heel fijn.

Veranderen is best makkelijk

Soms ga je je vervelen (de ene mens wat sneller dan de andere) of blijf je aanlopen tegen dezelfde dingen. Dan kan het goed zijn om te veranderen.

En als je wilt veranderen of je besluit te veranderen, dan is veranderen best makkelijk. Daar zit voor mij de kern: wie (iets) wil veranderen, kan veranderen. Maar zelfs dan zijn er uitzonderingen bij wie het om 1001 redenen niet lukt.

Moet je of wil je?

Ik volgde laatst een opleiding over systemisch werken en neuro linguïstisch programmeren (NLP). Bij NLP komt ook je taalgebruik voorbij. Moet je of wil je veel?

Geen idee meer wanneer, ik wist niet dat dit bij NLP hoorde, maar die had ik ergens ooit al opgepikt waardoor ik moeten al heel lang uit mijn vocabulaire heb geschrapt.

Of misschien kwam het nog simpeler door een van mijn eerste vriendjes uit mijn studententijd. Hij zei altijd: “Ik moet helemaal niks, alleen poepen moet.”

Onderstromen

Tijdens diezelfde opleiding ontdekte ik ‘s avonds dat ik was veranderd. Bij de aftrap vroegen de trainers aan alle cursisten wanneer je je veilig voelt in een groep. Ik gaf aan dat ik me veilig voel als iedereen aandacht krijgt en als ik soms uit de groep kan stappen. Waarom ik soms uit een groep wil stappen, werd er gevraagd? Om de energie van die groep even te verlaten en mogelijk vervelende of verwarrende onderstromen uit de groep los te laten.

Op weg naar huis in de auto merkte ik de verandering. Ik was niet moe, ik vond de groep niet vervelend of eng, ik sprak wanneer ik iets wilde zeggen en hoefde me niet in te houden.

Hoe is die verandering bij mij tot stand gekomen?

Ik riep de dag erna gekscherend in de groep dat die verandering vast ook kwam door het ouder worden. Dat was niet het geval, werd mij gezegd. Er zijn mensen, ook ouder wordende mensen, die niet veranderen.

Waarom dan wel? Ik denk door mijn angsten aan te gaan, waaronder het benoemen van onderstromen, en door diverse trainingen.

Presenteren

Een training die hieraan heeft bijgedragen, is Presenteren.

Om meer relaxt voor een groep te spreken, besloot ik een paar jaar geleden zo’n training te volgen. Ik kroop die trainingsdag hoe langer hoe meer in een hoek. Al die trucjes om jezelf beter te presenteren en al die blikken tijdens het presenteren voelden niet goed.

Aan het eind van de dag werd iedereen gevraagd een presentatie te houden. De trainer zei: “Annemarie, misschien is het een idee dat jij in het midden voor de groep gaat zitten, en naar ons kijkt. Wij kijken een kwartier naar jou, en jij zit daar en kijkt terug naar iedereen.”

Dat deed ik. Het zitten daar voor die groep met alle blikken op me voelde heel ongemakkelijk. Mijn hart bonsde, ik keek wel naar iedereen en uiteraard overleefde ik die 15 minuten.

Ik denk nu dat die ervaring mij ook verder heeft geholpen. Dat alle blikken op mij gericht waren, was waar ik aversie tegen had. En zo hielpen vast nog tig kleine andere stappen die ik nam om mijn onzekerheden aan te gaan.

Ik vind groepen prima

Nieuwe dingen zijn spannend, dat is heel normaal. Ik ben tot het inzicht gekomen dat ik niet meer wil benadrukken dat ik iets heel eng of superspannend vind. Zelfs de krantenkop van het artikel waarvoor ik dit jaar werd geïnterviewd, ging erover: ‘Beleggen was hartstikke eng in het begin’. En een vriend zei me een tijd terug al dat ik moest ophouden met de hele tijd zeggen dat ik iets eng vind. “Dat zeg je steeds, maar je doet het wel altijd.”

Ik ga niet meer roepen dat ik groepen eng vind. Sterker nog: ik vind groepen prima. Ik heb nu een superpositieve ervaring met een grote groep waar ik me volledig op mijn gemak voelde.

Verandering komt wanneer de mensen het willen, niet eerder

Veranderen is in organisaties al jarenlang een toverwoord, niet alleen bij die ene collega van toen. Hoe vaak hoor je wel niet een bestuurder of manager zeggen: we moeten het anders doen, beter doen, veranderen, impact maken. De medewerkers moeten mee veranderen. Daar heb je ‘m weer: moeten. Dat gaat helemaal niet werken. Zoals Wibaut zegt: ‘Verandering komt wanneer de mensen het willen, niet eerder.’